قاعده احسان در حقوق ایران
این فایل با فرمت WORD و آماده پرینت میباشد.
فهرست مطالب
چکیده:
واژگان کلیدی:
مقدمه:
پیشینة تاریخی
ضرورت بحث
سازماندهی تحقیق
فصل اول؛ مفاد وعناصر قاعدة احسان
گفتار اول: مفاد قاعدة احسان
مبحث اول، مفهوم احسان
مبحث دوم،اصطلاح فقهاء
مبحث سوم، مقایسة احسان با واژه های همانند
گفتار دوم: عناصر قاعدة احسان
مبحث اول: احسان به نفس
مبحث دوم: لزوم احسان واقعی
مبحث سوم: لزوم قصد نیکوکاری
مبحث چهارم: ضرورت هردو عنصر
مبحث پنجم : نقد و بررسی
فصل دوم ، مستند و قلمرو قاعده
گفتار اول: مستندات قاعده و ارزیابی آنها
مبحث اول، مستندات
دلیل اول: آیات
دلیل دوم، سنت
دلیل سوم، عقل
دلیل چهارم، اجماع:
مبحث دوم، بررسی ادلّه :
گفتار دوم، قلمرو قاعده
مبحث اول، نظریه دفع ضرر، :
مبحث دوم، نظریة جلب منفعت
مبحث سوم، نظریه مختار
فصل سوم، مصادیق واشکال های وارد برقاعده
گفتار اول، مصادیق قاعده
مبحث اول، موارد دفع ضرر
مبحث دوم، جلب منفعت
مبحث سوم، اقدامات انسان دوستانه
گفتار دوم، اشکال های وارد برقاعده
مبحث اول، موارد منع زیان و جلب منفعت:
مبحث دوم، قاعدة اتلاف:
مبحث سوم، اشیای پیدا شده و مجهول المالک
مبحث چهارم، ادارة مال غیر
مبحث پنجم، مسئولیت طبیب
نتیجه:
چکیده
قاعده احسان در حقوق اسلامی بعنوان یکی از مسقطات ضمان قهری معرفی شده است. بدین معنا گفته می شود اگر شخص به قصد نیکی به دیگران و با حسن نیت عملی انجام دهد و عمل وی بطور اتفاقی موجب ورود ضرر و زیان به دیگران شود اقدام کننده یا فاعل ضامن نیست .ملزم به جبران خسارت نمی باشد برای این قاعده مستنداتی ذکر نموده اند که مهمترین آن این آیه شریفه قرآن است که می فرماید ( و ما علی المحسنین من سبیل ) البته در این مورد به روایاتی نیز استناد می شود. عقل نیز مواخذه فرد محسن را قبیح می داند. در مورد سقوط ضمان به استناد قاعده احسان بین فقها اجماع وجود دارد. برای اینکه عمل فرد مصداق احسان شناخته شود و مشمول قاعده احسان گردد هم فاعل باید انگیزه و قصد محسنانه داشته باشد و هم فعل وی باید در واقع امر محسنانه شناخته شود، احسان بعلت مفهوم گسترده ای که دارد بر قواعد و ادله ضمان حکومت دارد و دامنه آنها را یا از می برد و محدود می کند.احسان علاوه بر اینکه می تواند به سود فرد محسن اسقاط ضمان کند به نفع او اثبات ضمان نیز می نماید. بدین معنا که فرد محسن می تواند به استناد با قاعده احسان خساراتی را که در نتیجه عمل محسانه اش به او وارد شده است مطالعه نماید. این مطالعه را هم از آیه قرآن که منبع احسان است و هم از روایات مربوطه در این باب بدان استناد می شود استفاده می کنیم. عقل نیز حکم می کند که جایز نسبت برفرد محسن به خاطر عمل محسنانه ای که انجام داده مشقت و سبیلی وارد شود. قواعد جایگزینی قاعده احسان برای اثبات ضمان از جمله قاعده حسبه قاعده ولایت عدول مومنین و.... نمی توانند نیاز مارا برای عدم استناد به قاعده احسان برآورده سازد، حداکثر کاربرد این قواعد اباحه تصرف در مال غیر و تبدیل ید عدوانی به ید غیر عدوانی
است اما این قواعد از اثبات ضمان به نفع محسن عاجزند.