مقاله شکاف دیجیتالی

این فایل دارای فرمت  word  می باشد.

 

مقاله شکاف دیجیتالی

 

 

فهرست مطالب

عنوان

چکیده

تجزیه وتحلیل شکاف دیجیتالی

شکاف دیجیتالی در دستور کار و سند تعهدWSIS نشست تونس 2005

ایران و مقیاس آمادگی الکترونیک

ارزیابی وضعیت ایران در چارچوب سه گزارش مذکور

راهکارهای کاهش شکاف دیجیتالی

نتیجه گیری

منابع

چکیده
این مقاله سعی دارد با نگاهی به بحث «شکاف دیجیتالی» به تجزیه وتحلیل وضعیت آن در جهان پرداخته و با تأکید بر روی نمونه ایران، اهمیت آن را روشننماید. اشاراتی به اهمیت بحث «شکاف دیجیتالی» در اسناد و گزارش های معتبر بینالمللی از جمله: سند تعهد تونس، اعلامیه هزاره و بررسی موقعیت کنونی ایران طبقشاخص‌های مختلف جهانی از جمله:دی اِی آی ، آمادگی الکترونیک و دی او آی از جملهاهداف دیگر این نوشتار است. در پایان راه‌حل های پیشنهادی جهت کاهش این شکاف بااشاره به فعالیّت برخی دولت های در حال توسعه مورد اشاره قرار خواهند گرفت.
واژگان کلیدی: شکاف دیجیتالی، شکاف دیجیتالی در ایران، پروژه آی سیتی روستائی، شاخص دسترسی دیجیتالی دی اِی آی، آمادگی الکترونیک و شاخص فرصت هایدیجیتالیDOI
تجزیه و تحلیل "شکاف دیجیتالی"
در نظریه اشاعهراجرز، طبقه کم‌سواد (کارگر) آخرین گروهی است که به نوآوری‌ها متمایل می‌شود. اینگروه آخرین گروهی است که دستگاه ضبط ویدئویی را خریداری می‌کند، از کامپیوتراستفاده می‌کند و... .
تیکنور ادعا می‌کند افرادی که دارای وضعیت اجتماعی ـاقتصادی پائین‌تری هستند از دستیابی به اطلاعات عقب می‌مانند و شکاف آگاهی میان اینطبقه با طبقه بالاتر پدید می‌آید.
دروین رسانه‌ها را مسبّب و مسئول شکاف آگاهیمی‌داند چرا که از نظر او رسانه ها اطلاعات را کمتر از راههای مؤثر و هدفمند بهافراد خاص ، که به طور منظم پیامها را دریافت نمی‌دارند ، معرفی می‌کنند (گازیانو وگازیانو ،134:1998).
شکاف دیجیتالی به معنای وجود نابرابری در دسترسی و استفادهاز فناوریهای رسانه‌ای بین کشورهای توسعه یافته و عقب مانده است. البته ناگفتهنماند که با گسترش استفاده از این فناوری ها پای شکاف دیجیتال از محدوده بین کشوری،به داخل کشورها نیز کشیده شده است و طبق تعریف سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه؛شکاف بین افراد، خانوارها، صاحبان حِرَف و مناطق جغرافیائی در جایگاه های مختلفاقتصادی اجتماعی در دسترسی و استفاده از تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی به شکافدیجیتالی موسوم است (او ای سی دی ،2001).
کشورهای در حال توسعه در سال 1988 باحدود 75 درصد جمعیت و تنها 16 درصد تولید جهان، 12 درصد کل تعداد تلفن‌های دنیا رادر اختیار داشتند. از 435 میلیون خط تلفن موجود جهان در آن سال ، فقط در حدود 50میلیون خط به کشورهای در حال توسعه آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین تعلق داشت، درحالی که 386 میلیون خط تلفن، سهم کشورهای پیشرفته صنعتی آمریکای شمالی و اروپا وکشورهای صنعتی جدید آسیا و اقیانوسیه بود. در همان سال، کشورهای پیشرفته صنعتی بهطور متوسط از حدود 32 خط تلفن برای هر 100 نفر جمعیت برخوردار بودند، که در میانآنها کشورهای کانادا، فرانسه ،کشورهای اسکاندیناوی، سوئیس و ایالات متحده آمریکا ازحدود 50 خط تلفن و بین 78 تا 89 دستگاه تلفن برای هر 100 نفر جمعیت استفادهمی‌کردند. بیشتر کشورهای صنعتی دیگر نیز بیش از 30 خط تلفن برای هر 100 نفر جمعیتدارا بودند، در حالی که به نحو تعارض‌آمیزی در کشورهای در حال توسعه، به طور متوسطفقط 5/1 خط تلفن برای هر 100 نفر جمعیت وجود داشت.
بر اساس گزارش مربوط به«شاخص‌های ارتباطات دور در کشورهای کمتر توسعه‌یافته» در سال 1995، سطح متوسط ضریبنفوذ تلفن (تعداد تلفن برای هر 100 نفر جمعیت) در کشورهای کمتر توسعه‌یافته در آنسال، تنها 29/0 درصد و به عبارت دیگر ، یک خط تلفن برای هر 350 نفر بود. در همانزمان تعداد کل خطوط تلفن 48 کشور کمتر توسعه‌یافته به حدود 5/1 میلیون می‌رسید. اینتعداد تلفن، معادل یک درصد کل تلفن‌های ایالات متحده آمریکا بود، در حالی که جمعیتآمریکا نصف جمعیت تمام کشورهای کمتر توسعه یافته را تشکیل می‌داد. در آن تاریخ دربرخی از کشورهای کمتر توسعه یافته، ضریب نفوذ تلفن در روستاها تنها یک خط برای هرهزار نفر بود. در گزارش دیگری که در سال 1998، از سوی «اتحادیه بین‌المللی ارتباطاتدور» در مورد «ارتباطات دور برای توسعه پایدار» منتشر گردید، گفته شده بود که درسال 1993، کشورهای داری اقتصاد پیشرفته که 15 درصد جمعیت دنیا را تشکیل می‌دادند،دارای 71 درصد تلفن‌های جهان بوده‌اند. به موجب این گزارش، در کشورهای در حال توسعهاز لحاظ دسترسی به تلفن، شکاف فاحشی نیز بین نواحی شهری و نواحی روستائی وجود دارد. به گونه‌ای که در نواحی شهری، ضریب نفوذ تلفن، ده برابر نواحی روستائی است و به طورکلی، 75 درصد روستاها از دسترسی به تلفن محرومند و با توجه به آنکه طبق گزارشهایبانک جهانی 71 درصد مردم دنیا در روستاها زندگی می‌کنند، برای آنکه ضریب دسترسی بهتلفن در نواحی روستائی کشورهای در حال توسعه به یک درصد برسد ، به صدها میلیارددلار سرمایه‌گذاری نیاز است.
در گزارش سال 2002 «اتحادیه بین‌المللی ارتباطاتدور» با عنوان «حلقه گمشده جدید: شکاف دیجیتال» آمده است: در حالی که آثار شکاف بینکشورهای پیشرفته و کشورهای توسه یافته در مورد ارتباطات دور در دهه 1980 همچناناحساس می‌شود، اکنون این خطر وجود دارد که شکاف جدید مربوط به تکنولوژی های اطلاعاتو ارتباطات، موانع تازه‌ای در راه توسعه کشورها پدید آورد. بر اساس این گزارش،تکنولوژی های جدیدی که «شکاف دیجیتال» از آن ناشی شده است، نسبت به تکنولوژی هائیکه 20 سال پیش به توسعه آنها توجه می‌شد، توان بالقوه بسیار بیشتری دارند.
مجموعه وسیع و متنوعی از فناوری‌هاست که برای برقراری ارتباط بین انسان ها(ارسال و دریافت انواع پیام های کلامی، صوتی و تصویری) و نیز برای تولید، انتشار،نگهداری و بازیابی اطلاعات به کار می‌روند. تکنولوژی های نوین اطلاعاتی و ارتباطیترکیبی از سخت‌افزار، نرم‌افزار، رسانه‌ها و حتی سیستم‌های پخش و توزیع اطلاعات ومحتوا را شامل می‌شود (یونسکو ،1997 و 1999).
اکنون اینترنت، بیش از ابزارهایتکنولوژیک دیگر، از توانایی کمک به کشورهای در حال توسعه برای پیشرفت در عصراطلاعات برخوردار است. اگر در نظر داشته باشیم که اطلاعات قدرت است، بنابرایناینترنت باید به عنوان آسانترین وسیله توانمند ساختن کشورها برای عبور از راه توسعهو پیشرفت ، به کار گرفته شود. استفاده از تکنولوژی های جدید سبب می‌شود که تولیداتو خدمات ارتباطات دور و فعالیت دستگاه های رایانه‌ای و ایجاد تجهیزات و اشتغال‌هایمربوط به آنها به رشد و توسعه اقتصادی کمک کند. به عنوان مثال کاربرد تکنولوژی هایمذکور، 5 درصد کل تولید ناخالص ملی کشورهای اتحادیه اروپائی را تأمین می‌کنند، بهطوری که مؤسسات بخش تکنولوژی های اطلاعات، بیش از 4 میلیون نفررا در این کشورها بهاشتغال گرفته‌اند (معتمدنژاد ، 1384).
باید توجه داشت که علاوه بر عدم دسترسیبه سخت‌افزار، چگونگی استفاده از نرم‌افزار نیز می‌تواند دلیل خوبی برای ایجاد وگسترش شکاف دیجیتالی باشد. با این حساب حتی مردمی که دارای کامپیوتر شخصی هستند امادانش محدودی در استفاده از آن دارند ، می‌توانند اسیر شکاف دیجیتالی باشند. بهعبارتی دیگر آنچه علاوه بر توانائی سخت افزاری در گسترش این شکاف تاثیر گذار است،میزان دانش و توان استفاده از سخت افزار است.
به این ترتیب است که شکافدیجیتالی دامنه خود را علاوه بر فاصله میان کشورها در داخل مرزهای یک کشور نیزمی‌گستراند و می‌تواند دامان کشورهای غنی را نیز بگیرد. مصداق این مدعا گزارش جدیدیاست که اتحادیه اروپا در این خصوص ارائه کرده است. این گزارش که نام «شکاف دیجیتالیدر اروپا» را دارد، نگاهی موشکافانه به بزرگی این شکاف و دلایل به وجود آمدن آندارد.
بر اساس این گزارش در سال 2004 میلادی در سراسر اتحادیه اروپا ضریب نفوذکامپیوتر و به خصوص اینترنت در مناطق کم جمعیت روستائی پائین است. علاوه بر این«شکاف دیجیتالی» نه تنها در بین فقرا بلکه در بین داراها نیز قابل مشاهده است. درمناطق روستائی تنها در حدود یک چهارم خانوارها از اینترنت پرسرعت استفاده می‌کنند. وقتی مناطق ثروتمند قاره اروپا به لحاظ اقتصادی و مناطق نسبتاً فقیرتر تحت حمایتطرح اولویت نخست با هم مقایسه می‌شوند، ضریب نفوذ اینترنت تقریباً در طبقات مرفهاتحادیه غالباً دو برابر مناطق فقیرتر است.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده از14 کشور عضو این اتحادیه (شامل کشورهای اتریش،قبرس، دانمارک، یونان، لتونی،مجارستان، هلند، لهستان، پرتغال، اسلونی، اسلواکی ، ترکیه و نروژ) مهمترین دلایلمردم در سال 2004 برای اینکه چرا در خانه اینترنت ندارند این دلیل بوده است کههزینه دسترسی یا هزینه تجهیزات بسیار بالاست و آنها فاقد مهارتهای لازم برایاستفاده از اینترنت هستند.
هر چند جنسیت نقش قابل توجهی در این شکاف در قارهاروپا ندارد اما سن و تحصیلات در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند. شکاف کوچکی بینمردان و زنان عمدتاً به خاطر نسبت پایین‌تر زنان مسن نسبت به مردان مسن وجود دارد.
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطاتی در میان افرادی که دارای تحصیلات عالیهستند بیشتر از کسانی است که تحصیلات کمتری دارند.
کمترین میزان دسترسی بهکامپیوتر و اینترنت در کشورهای بلغارستان، رومانی و ترکیه گزارش شده است این درحالی است که کشورهای حوزه اسکاندیناوی بیشترین میزان استفاده از کامپیوتر و اینترنترا دارند.
اگر چه فاصله دیجیتالی معمولاً به معنای شکاف در زمینه‌ مشارکت درجامعه اطلاعاتی بین گروههای مختلف مردم است، این بحث می‌تواند به محیط تجارت نیزگسترش یابد. تقریباً همه کسب و کارهای بزرگ در اروپا اینک از طریق اینترنت انجاممی‌شود. با این وجود در سطح اتحادیه اروپا تنها 27 درصد از کسب و کارها از امکاناتفناوری اطلاعات استفاده کرده‌اند، با توجه به تفاوت بین کشورها و با توجه به اندازهکسب و کار، تقریباً نیمی از کسب و کارهای بزرگ به صورت آنلاین معامله می‌کنند، ایندر حالی است که تنها یک چهارم تجارتهای کوچک و یک سوم شرکت های متوسط چنین وضعیدارند (شکاف دیجیتالی در اروپا ،2004).
شکاف دیجیتالی در دستور کار و سندتعهدWSIS نشست تونس 2005
وقتی سران کشورهای جهان در پانزدهم نوامبر 2005در تونس گرد هم آمدند تا میزان عملی شدن تعهدات ژنو را به یکدیگر گزارش نمایند،توجه به مبحث «شکاف دیجیتالی» از جمله مواردی بود که بارها و بارها مورد اشاره قرارگرفت. بندهائی از این پیش‌نویس که به این بحث توجه مستقیم کرده‌اند مورد اشاره قرارمی‌گیرند:
بند هفتم ـ ما وجود شکاف دیجیتالی و چالشهائی را که این گزارش برایبسیاری از کشورها مشخص و معین نموده ، شناسائی کردیم. آنها برای انتخاب میان بسیاریاز اهداف و موضوع های رقابت در طرح و برنامه توسعه و در تقاضا برای تشکیل صندوق‌هایسرمایه‌گذاری توسعه از قدرت و نیروی بالایی برخوردارند، در حالیکه دارای محدودیتهای منابع نیز هستند. بند هشتم ـ ما محدوده مشکلات را در کاهش شکاف دیجیتالی کهنیاز به سرمایه‌گذاری پایدار و کافی (مناسب) در خدمات و زیرساخت آی سی تی و ایجادظرفیت و انتقال فناوری در سال های در پیش رو دارند، شناسایی نمودیم.
بند نهم ـاز جامعه بین‌الملل می‌خواهیم تا انتقال فناوری را به صورت توافق دو جانبه ، شاملآی سی تی ها برای اتخاد سیاست ها و برنامه‌هائی با دیدگاه کمک به کشورهای در حالتوسعه جهت بهره‌برداری از فناوری و پیگیری توسعه و پیشرفت در میان سایر افراد ازطریق همکاری‌های فنی و ایجاد ظرفیت های علمی و فنی در تلاش برای کاهش شکاف هایدیجیتالی و توسعه، افزایش دهد.
بند 23 ـ ما تأیید می‌کنیم که شماری از مناطقنیاز به منابع مالی و سرمایه‌گذاری بیشتری دارند.

دانلود مقاله شکاف دیجیتالی