حسابرسی زبان گزارشگری مالی توسعه‌پذیر XBRLAudit
فهرست
مقدمه
ویژگیهای حسابرس زبان گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر
طبقه‌بندی ریسکهای حسابرسی
سایر ریسکها
تهدیدات و فرصتها
تهدیدات امنیتی
مقدمه
امروزه معاملات کامپیوتری در بازارهای پولی و مالی می‌تواند در لحظه‌ای از زمان صورت گیرد و تقریباً همزمان بودن تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان از اطلاعات با استفاده از اطلاعات مربوط و قابل اتکاء که به‌واسطه عامل گزارشگری لحظه‌ای و همزمان با انجام معامله صورت می‌گیرد، نیازمند به رسیدگی حسابرسی همزمان با رویدادها را ایجاب نموده است. این مهم با وجود اینترنت مهیا شده است. امروزه تقریباً تمامی جنبه‌های زندگی ما ارتباط تنگاتنگی با سیستمهای کامپیوتری دارد، سرعت بالای انجام معاملات، حجم بسیار بالا و تعدد درخواستها و نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان از اطلاعات به سادگی نشان می‌دهد که فنون قدیمی حسابرسی دیگر موثر و قابل استفاده نیست و این فنون دیگر نمی‌تواند ضامن صحت و تمامیت معاملات انجام شده در یک شرکت از یک طرف و اطمینان‌بخشی به استفاده‌کننده از این اطلاعات در قالب گزارشگری مالی باشد.
به‌رغم ارزش گذشته و حال حسابرسی، آنچه ممکن است جای نگرانی داشته باشد نقشی است که حسابرسی در آینده ایفا خواهد کرد. توجه به این موضوع که حسابرسی سنتی به‌علت تغییر محیط اقتصادی و بسترهای اطلاعاتی جدید به شدت تحت تاثیر قدرت و قابلیتهای روزافزورن سیستمهای فناوری اطلاعاتی قرار دارد. با استفاده از فناوری اطلاعات، منابع اطلاعاتی گوناگونی برای استفاده‌کنندگان فراهم می‌آید به‌طوری که با وجود زبان گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر(1)(XBRL)، نیازمندی به صورتهای مالی سنتی و گزارشهای حسابرسی گذشته نگر، تا حدود زیادی کاهش یافته است و این تغییرات مسیر جدیدی را برای عملیات حسابرسی سیستمهای اطلاعاتی جهت کاهش ریسکهای حسابرسی و افزایش کارایی اقتصادی حسابرسی مهیا نموده است.
ویژگیهای حسابرس زبان گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر
یکی از فرضهای بدیهی رفتاری در حسابرسی، داشتن صلاحیت (مهارت و تجربه) کافی در انجام عملیات حسابرسی است. با فرض وجود سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری و ویژگیهای سیستمهای نوین گزارشگری مالی که به‌عنوان زبانهای گزارشگری توسعه‌پذیر مطرح هستند، این امر بدین معناست که حسابرسان برای حسابرسی این سیستمها در زمینه فناوری اطلاعات(2)مهارت کافی دارند. این که آیا آنها در حال حاضر دارای چنین مهارتهایی باشند، جای شک دارد! پیشرفت فناوری اطلاعات و خطر دستکاری اطلاعات با استفاده از آن ممکن است از توانایی حرفه‌ای حسابرسی پیشی بگیرد و حسابرسان نتوانند از عهده آن برآیند. مشکل اشتباهات و تقلبات کامپیوتری که بر کیفیت صورتهای مالی حسابرسی‌شده اثر می‌گذارد، مربوط به حسابرسان می‌شود. اگر حسابرسان به‌صورت اثربخش، قادر به حسابرسی سیستمهای فناوری اطلاعات، صورتهای مالی از آنها استخراج می‌گردند نباشند، دیگر دانش تخصصی آنها در مورد اصول پذیرفته‌شده حسابداری و قوانین مربوطه بی‌ارزش خواهد بود. بنابراین حسابرسان باید حسابرسی خود را در سیستمهای اطلاعاتی صاحبکار به نحوی برنامه‌ریزی کنند که شامل سیستمهای فناوری اطلاعات نیز باشد. بنابراین حسابرسان نه تنها باید مهارتهای فناوری اطلاعات را دارا باشند، بلکه همچین باید در مهارتهای فناوری اطلاعات متخصص باشند تا از عهده وضعیتهای مختلف حسابرسی برآیند (چمبرز و کورت 1991)(3).
بدین ترتیب آنها باید ریسک های حسابرسی(4)را مطابق با عدم اطمینان‌هایی که در محیط فناوری اطلاعات وجود دارد ارزیابی کنند، مخصوصاً عدم اطمینان‌هایی که مربوط به کنترل است. آنها همچنین باید عملیات حسابرسی‌شان را با توجه به هزینه‌های حسابرسی، کارایی و اثربخشی به‌وسیله استفاده از روشهای حسابرسی مربوط به کامپیوتر بهبود بخشند.
آیین رفتار حرفه‌ای در گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر
تدوین آیین رفتار حرفه‌ای و یا توسعه و درج مفاهیم جدید در آیین رفتار حرفه‌ای شاید ضرورتی دیگر را برای به‌کارگیری ایکس‌بی‌آرآل در سازمانها ایجاب می‌کند و این امر با تعیین حدود و مسئولیتها و وظایف شرکت، حسابرسان و استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی می‌باشد که از این بابت چندین گروه در قبال گزارشگری تجاری و مالی و آیین رفتار حرفه‌ای مربوط مسئولیت دارند. البته، میزان مسئولیت هر گروه باید در قبال اطلاعات گزارش شده در وب مشخص باشد.
1- شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس
این شرکتها باید رفتار حرفه‌ای را به‌طور کامل رعایت نمایند و دلایل انحراف خود از آیین رفتار حرفه‌ای را ذکر کنند و وبگاه (سایت) خود را طوری طراحی نمایند تا بین گزارشگری تجاری مربوط به سرمایه‌گذاران و سایر عناوین تمایز وجود داشته باشد.
2- حسابرسان
حسابرسان باید اطمینان حاصل کنند که صاحبکاران اطلاعات حسابرسی‌شده و نشده خود را متمایز نموده و آنها باید همچنین رعایت آیین رفتار حرفه‌ای توسط صاحبکار را تایید نمایند و در صورت انحراف از آن، موضوع را در گزارش خود توضیح دهند. آنها همچنین به‌طور مستمر در وبگاه شرکتها در خصوص تغییرات اساسی اطلاعات در فاصله بین دو حسابرسی نظارت کنند و اگر تغییرات باعث شود تا اعتبار گزارش حسابرسی مخدوش شود حسابرس نیز باید گزارش خود را اصلاح کند.
3- استفاده‌کنندگان
استفاده‌کنندگان باید در زمینه امور تجاری و حسابداری دانش کافی داشته باشند و قبل از هر اقدامی وبگاه را به‌دقت بررسی نمایند. اگر مشکلی در وبگاه پیدا شد، مانند وجود داده‌های ناقص یا نادرست، آن را به مدیریت وبگاه اطلاع دهند.
حسابرسی گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر
اطلاعات مالی وقتی قابل اعتماد هستند که حسابرسان مستقل با بررسی فرایندهای ایجاد اطلاعات مربوط در تطابق با استانداردها، آن را تائید کنند. در گزارشگری الکترونیکی حداقل دو روش برای ارائه اطلاعات غیرقابل اعتماد وجود دارد:
1- شرکت ممکن است اطلاعات حسابرسی‌نشده را در سایت خود قرار دهد و یا بین اطلاعات حسابرسی‌شده و نشده ارتباط برقرار کند، و
2- شرکتها ممکن است اطلاعات نادرستی در زمینه عملکرد عملیاتی و وضعیتهای منتشر و از این طریق ریسک را از شرکت به استفاده‌کنندگان منتقل نماین.